Jan Kochanowski – najwybitniejszy poeta polskiego Renesansu

Jan Kochanowski to polski poeta epoki renesansu. Urodził się około 1530 roku w Sycynie, zmarł 22 sierpnia 1584 roku w Lublinie. Oprócz twórcą poetyckim na dworze Stefana Batorego był także dramaturgiem, tłumaczem, primiceriuszem kapituły katedralnej, sekretarzem królewskim i wojskim. Obecnie uznawany jest za jednego najwybitniejszych artystów epoki renesansu w Europie. Muzeum im. Jana Kochanowskiego, w którym można bliżej poznać jego życiorys i twórczość, znajduje się w Czarnolesie, gdzie przez pewien okres mieszkał i tworzył.

Biografia Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski urodził się w Sycynie koło Radomia jako syn prawnika Piotra Kochanowskiego i Anny Białaczowskiej. Posiadał on aż jedenaścioro rodzeństwa. Jego dwóch braci również zajmowało się literaturą, jednak w historii literatury zapisali się przede wszystkim jako tłumacze.

Jako średniozamożny szlachcic rozpoczął studiowanie na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Później kontynuował je między innymi w Królewcu (1551-1552, 1555-1556), gdzie związany został z dworem księcia pruskiego Albrechta, który wspomagał go finansowo.

W okresie studiów wiele podróżował, między innymi do  Francji i Niemiec. We Włoszech studiował kierunki humanistyczne pod opieką wybitnych humanistów renesansowych. Jego kariera na dworze rozpoczęła się po powrocie do Polski w 1559 roku. Nie uznawał jej za zbyt udaną. Po ucieczce z kraju króla Henryka Walezego, którego popierał podczas elekcji, wycofał się z życia na dworze.

Osiadł w Czarnym Lesie, który otrzymał w spodku po ojcu. Ożenił się z Dorotą Podlodowską, z którą doczekał się sześciu córek (trzy zmarły w dzieciństwie), a także pośmiertnie syna. Obecnie twórczość pochodząca z okresu jego pobytu w Czarnym Lesie uznawana jest za szczyt jego kariery artystycznej.

Treny Kochanowskiego

Jan Kochanowski zasłynął jako autor wieli fraszek, pieśni i poematów, jednak za jego najwybitniejsze dzieło uznaje się „Treny”, napisane po stracie jego córki Urszuli. „Treny” Kochanowskiego wprowadzały do literatury zupełnie nową perspektywę. Po raz pierwszy zostały one napisane nie dla władcy lub innej znanej osoby, lecz dla dziecka. Innymi znanymi dziełami Kochanowskiego jest „Psałterz Dawidów”, stworzony prawdopodobnie pod wpływem przekładów psalmów biblijnych, czym się zajmował. Jako dramaturg stworzył „Odprawę posłów greckich”.

Kochanowski zdawał sobie sprawę ze swojej pozycji w świecie polskiej literatury renesansowej. Zdobył on uznanie u wielu wybitnych współczesnych mu literatów oraz historyków, takich jak Mikołaj Rej czy Bartosz Paprocki. W dalszych stuleciach jego styl był często naśladowany we fraszkach, a także trenach innych znanych poetów, na przykład Daniela Naborowskiego.

Już w XVIII wieku Jan Kochanowski uznany został za twórców klasyki literatury polskiej. Jego twórczość była wysoko ceniona przez Ignacego Krasickiego. Stała się także istotnym elementem podręczników do historii literatury. Twórczość Kochanowskiego nie została natomiast doceniona przez niektórych romantyków, którzy zarzucali mu „nadmierną płaczliwość” w Trenach, czy też propagowanie obcych wzorców kulturalnych i zaniedbywanie rodzimych.

Zmarł na atak serca w wieku 54 lat i pochowany został w kaplicy kościoła w Zwoleniu. O tym wybitnym polskich poecie pozostało wiele śladów we współczesnej kulturze – m. in film dokumentalny „Jan Kochanowski” z 1957 roku czy też utwory muzyczne wykorzystujące jego poezję, takie jak płyta „Melodiae na Psałterz polski” (1996), nagrodzona Fryderykiem w kategorii muzyki dawnej w roku 1996. Kochanowski jest także patronem wielu szkół, ulic i teatrów w całej Polsce.

zdjęcie główne: Portret Jana Kochanowskiego drzeworyt Aleksandra Regulskiego według rysunku Józefa Buchbindera, domena publiczna